Առանձին պետք է նշել վերջին են- թագլուխը` «Խաչքարը որպես հայ
ինքնության խորհրդանշան»: Այս
հատվածը ունի խիստ արդիական
նշանակություն, որովհետև 18-րդ դա-
րում ընդհատված խաչքարային ար-
վեստը Հայաստանում անսպասելիո-
րեն ունեցավ իր վերածնունդը 20-րդ
դարում: Այս գործընթացն ընթացավ
ինչպես արվեստագետների, այնպես
էլ ժողովրդական վարպետների մաս-
նակցությամբ, խաչքարը վերջին տա-
րիներին նույնիսկ դարձավ «մոդա»,
որպես վերգերեզմանային հուշարձա-
նի տիպ:
Ամփոփելով այս ենթաբաժինը` հե-
ղինակը եզրափակում է ուշագրավ
բնութագրով՝ «խաչքարի` որպես ազ-
գային ինքնության խորհրդանշանի
ձևավորման ամենավերջին փուլը կա-
րելի է համարել այն, երբ խաչքարը
ձեռք է բերում հասարակայնորեն հան-
րահայտ (այսինքն՝ բոլորի կողմից ճա-
նաչելի) և ընդունելի կերպավորում»:
Հ. Պետրոսյանի մենագրությունը
խաչքարային արվեստին նվիրված
առաջին համապարփակ ուսումնասի-
րությունն է, թարմ, նոր խոսք է տվյալ
բնագավառում և, հիրավի, կարևոր
ավանդ հայագիտության ասպարեզում:
լ
.
ս
1-
լ